Choroby roślin - sprawdź, jak im zapobiegać!

Podlewanie, nawożenie, przycinanie i plewienie to czynności, dzięki którym ogród może wyglądać naprawdę wspaniale. Niestety często trudy związane z uprawianiem ogrodu są niweczone przez choroby roślin, które nie są wcale zjawiskiem rzadkim. Zobaczmy, jakie choroby roślin mogą dotknąć roślin w przydomowym ogrodzie i jak możemy z nimi walczyć.

Choroby roślin ozdobnych - jak je rozpoznać?

Choroby roślin mogą objawiać się na wiele różnych sposobów dlatego uprawa i ochrona roślin nie powinna ograniczać się do działań pielęgnacyjnych, ale powinna obejmować też uważną obserwację ich wyglądu. Im wcześniej zauważymy niepokojące objawy, tym szybciej będziemy mogli zareagować i tym szybciej pojawi się szansa na uratowanie przed zachorowaniem choćby części uprawianych roślin.

Niektóre z chorób, jak np. plamistość liści, są łatwe do zauważenia, gdyż ich objawem są plamy na liściach i igłach. Inne niestety, takie jak fytoftoroza są zdecydowanie trudniejsze do zauważenia, gdyż choroba atakuje najpierw system korzeniowy, a objawy zewnętrzne w postaci obumierających końcówek liści są skutkiem choroby i gdy się pojawiają bardzo często jest już za późno na ratunek i roślinę należy usunąć.

Kluczem do rozpoznania chorób roślin jest ich baczna obserwacja, a każda zmiana wyglądu liści, łodyg czy zahamowanie wzrostu i rozwoju powinna skłaniać nas do przyjrzenia się roślinie bardziej dokładnie. Niepokojące objawy mogą być bowiem pierwszym sygnałem choroby, a to najwyższy czas, by zastosować odpowiednie środki ochrony roślin i wyleczyć roślinę zanim choroby przeniosą się na sąsiadujące z nią rośliny. Szczególną uwagę należy zwracać na rośliny w okresie wiosennym, gdy pogoda sprzyja rozwojowi chorób, a osłabione po zimie rośliny są bardziej podatne na atak drobnoustrojów chorobotwórczych.

Szara pleśń, plamistość liści, rdza liści, mączniak prawdziwy - najczęściej spotykane choroby roślin ozdobnych

Jedną z najczęściej pojawiających się chorób roślin ozdobnych, iglaków, a także kwiatów i warzyw jest szara pleśń. Najczęściej atakuje wiosną lub jesienią, a zakażone pąki kwiatów gniją i obumierają. Na liściach mogą pojawić się wodniste brązowe plamy, które pokrywają się szarym nalotem. Choroba powoduje, że rośliny obumierają w części lub w całości. Jednym z lepszych sposobów zapobiegania tej chorobie jest sadzenie roślin w większych odległościach, by zapewnić im odpowiedni przewiew.

W przydomowym ogrodzie wiele roślin może zostać zaatakowane przez plamistość liści. Jak sama nazwa wskazuje głównym objawem są plamy, które pojawiają się na liściach i igłach. Mogą one przyjmować kolor od rdzawego, brązowego poprzez brunatny, aż do czarnego, a ich kształt i rozmiar mogą się znacznie od siebie różnić. Przyczyną plamistości mogą być zarówno grzyby, jak i bakterie czy wirusy, choć głównym winowajca najczęściej są grzyby. Po zauważeniu plam na liściach i igłach należy usuwać zaatakowane fragmenty roślin, by zapobiegać dalszemu rozprzestrzenianiu się choroby.

Liście z plamami mogą być nie tylko skutkiem ataku plamistości liści, ale w taki sposób może objawiać się również rdza liści. W tym przypadku plamy mają rdzawą barwę, czasem czerwono-brązową, a pod spodem gromadzą się zarodniki, które doprowadzają do ich obumierania. Pojawienie się tej choroby jest często skutkiem zbyt dużej wilgotności powietrza, wynikającej z warunków pogodowych, ale może być też skutkiem zbyt obfitego zraszania roślin w ogrodzie. Szczególnie narażone na nią są berberysy, powojniki i głogi.

Chorobą, której pojawienie się może znacząco osłabić rośliny ogrodowe, a zwłaszcza rośliny liściaste i warzywa, jest mączniak prawdziwy. Jego objawem jest biały, mączysty nalot na liściach, pędach i kwiatach, który może pojawić się już wczesną wiosną. Pojawienie się mączniaka prawdziwego zmniejsza walory estetyczne roślin i powoduje ich znaczne osłabienie, a plony warzyw zaatakowanych przez mączniaka będą zdecydowanie mniejsze i nie będą nadawały się ani do spożycia, ani do przetworzenia czy przechowywania. 

Oprócz mączniaka prawdziwego rośliny ogrodowe może dotknąć również mączniak rzekomy. Jest on bardziej podstępny niż mączniak prawdziwy, a jego objawy początkowo są trudne do jednoznacznego określenia i mogą sugerować błędy w uprawie. Zwykle choroba zaczyna się od pojawienia się małych czerwonych lub żółtych plamek na liściach, które z czasem zlewają się w większe plamy. Wtedy też po spodniej stronie liści pojawia się biały nalot, a porażone części rośliny zwijają się, obumierają i opadają. Choroba ta dotyka nie tylko rośliny ozdobne, ale również warzywa i owoce, więc jego pojawienie się zawsze oznacza problemy związane z owocowaniem i plonem. 

Jak walczyć z chorobami roślin?

Znając choroby roślin, które najczęściej atakują rośliny ogrodowe oraz uprawne czas zastanowić się, jak z nimi walczyć. Najlepszą metodą jest zawsze zapobieganie ich powstawaniu, bo tutaj niezmiennie obowiązuje znana zasada, że lepiej zapobiegać niż leczyć. W tym celu warto wiosną sprawdzić stan roślin i usunąć wszelkie porażone chorobami pędy. Jeśli nie będzie ich zbyt wiele, a w poprzednim roku nie było problemów z chorobami roślin, to można wykorzystać opryski ekologiczne, które w naturalny sposób ochronią nasze rośliny. 

Nieco mocniejsze oręże będzie potrzebne, jeśli w poprzednim sezonie musieliśmy walczyć z chorobami roślin i na większości z nich jeszcze widać ich skutki. W przypadku problemów z fytoftorozą, która dotyka rododendrony i rośliny wrzosowate, jedynym rozwiązaniem jest usunięcie całych roślin i spalenie ich, by zapobiegać rozprzestrzenianiu się choroby. W miejscu, w którym rosła roślina powinniśmy zastosować grzybobójcze środki ochrony roślin, co pozwoli usunąć z gleby pozostałości po chorobie. Środki te znajdą również zastosowanie w sytuacjach, w których mamy do czynienia z innymi chorobami wywołanymi przez grzyby, a więc takich jak plamistość czy rdza liści lub mączniaka.

Najlepszym czasem na opryski jest pogodny wieczór, gdy nie zanosi się na deszcz. Jest to najlepsza pora na wykonanie oprysków, gdyż owady już nie pracują i nie trzeba się obawiać, że stosowane środki ochrony roślin zaszkodzą pszczołom. Do oprysku można wykorzystać opryskiwacze o odpowiedniej pojemności, wlewając do nich przygotowany w odpowiedniej proporcji środek do walki z grzybami. Po wyborze preparatu, który chcemy zastosować należy dokładnie przeczytać instrukcję producenta, dotyczącą zarówno dawkowania produktu oraz rodzaju roślin, dla których jest on przeznaczony.