Lawenda w ogrodzie - sadzenie, pielęgnacja i przycinanie

Najczęściej z lawendą kojarzą nam się piękne krajobrazy Prowansji, na których po horyzont ciągną się pola uprawne obficie kwitnące na fioletowo. Jest to roślina, która uwielbia ciepło i najlepiej czuje się w krajach należących do basenu Morza Śródziemnego. Już w czasach starożytnych były znane jej właściwości lecznicze i działanie uspokajające.

Jednak również w warunkach klimatycznych strefy umiarkowanej, w których leży Polska lawenda doskonale się odnajduje i jest w stanie przetrwać nawet ciężkie zimy.

Odmiany lawendy

Botanicy wyróżniają ponad 30 odmian lawendy, jednak do najbardziej popularnych należą trzy wiodące gatunki:

Lawenda wąskolistna (zwana również angielską, lekarską, prawdziwą) Jej łacińska nazwa to Lavandula angustifolia. Jest to jedna z najbardziej popularnych odmian uprawianych w polskich warunkach ze względu na dużą mrozoodporność. Kwitnie w lipcu i sierpniu i tworzy zwarte kępy o wysokości około 50cm. Charakteryzuje się małymi, wąskimi liśćmi o zielono-srebrzystej barwie i kwitnie na fioletowo ( w zasadzie od jasnego fioletu aż do purpury).

Lawenda francuska (Lavandula stoechas) - w przeciwieństwie do lawendy wąskolistnej nie jest w stanie przezimować w naszym klimacie, dlatego najczęściej uprawia się ją w doniczkach i przechowuje na następny sezon w domu. Kwiatostany lawendy francuskiej przypominają kłosy, a na ich czubkach wyrastają płatki w postaci skrzydełek. Kolory kwiatów mogą być białe, fioletowe, niebieskie lub lekko różowe, jednak nie pachną tak intensywnie jak w przypadku lawendy wąskolistnej. Z reguły rośliny zakwitają w maju i w czerwcu.

Lawenda pośrednia (Lavandula x intermedia) zwana również lawendyną to rodzaj, który powstał ze skrzyżowania dwóch innych gatunków lawendy. Podobnie jak lawenda francuska nie jest odporna na silne mrozy, jednak posadzona do gruntu i odpowiednio przykryta na zimę jest w stanie przetrwać niskie temperatury. Posadzona w ogrodzie osiąga wysokość do 100cm i kwitnie od czerwca aż do października. Jest bardziej odporna na szarą pleśń powstającą z nadmiaru wilgoci w glebie.

Jak wybrać odpowiednie miejsce na posadzenie lawendy?

Jako roślina pochodząca z obszarów śródziemnomorskich lawenda do prawidłowego rozwoju potrzebuje miejsca nasłonecznionego, o przepuszczalnym i zasadowym podłożu. Jeśli w wybranym przez nas miejscu ziemia jest zbyt kwaśna, wówczas konieczne jest przeprowadzenie wapnowania np. za pomocą dolomitu lub kredy. Natomiast w przypadku ziemi zbitej i gliniastej trzeba dodatkowo wykonać jej drenaż za pomocą keramzytu lub innych materiałów, które mamy pod ręką (potłuczona doniczka itd). Drenaż jest bardzo ważny, ponieważ lawenda nie znosi gleby, która jest bardzo wilgotna czy wręcz mokra. Sadzonki lawendy umieszczamy w odstępach co około 30-40 cm. Miejsce powinno być przewiewne

Nawożenie i uprawa lawendy

Nawożenie lawendy jest bardzo proste. Jest to roślina, która nie przepada za nadmiernym nawożeniem. Preferuje gleby mało zasobne i jesienią można ją zasilić świeżym kompostem. Rzeczą ważną jest nawożenie gleby odpowiednio dużymi dawkami wapna. Do prawidłowego wzrostu roślina potrzebuje odczynu ph oscylującego około 7.

Podlewanie lawendy powinno być umiarkowane, tak aby bryła korzeniowa nie była zbyt mokra - lawenda nie lubi wilgoci i nadmiernie podlewana może zgnić w podłożu.

Kwitnienie lawendy

Przycinanie lawendy

Jednym z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych w przypadku lawendy jest jest odpowiednie przycinanie. Przyjmuje się, że zazwyczaj młode lawendy przycinamy o połowę w pierwszym roku od posadzenia. Wówczas mają czas aby lepiej się rozkrzewić na następny sezon.

Najlepiej, gdy cięcie pielęgnacyjne lawendy wykonujemy jesienią, jest to tak zwane cięcie formujące. Najlepiej jeśli przeprowadzimy je w okolicach września i w tym terminie skrócimy pędy lawendy o połowę. Oczywiście każdy rok jest inny i czasem może się zdarzyć, że rośliny powtarzają kwitnienie przy bardzo ciepłej aurze. Wówczas należy pamiętać, aby cięcia pielęgnacyjne przeprowadzić najpóźniej na 4 tygodnie przed nadejściem pierwszych mrozów, inaczej lawenda może przemarznąć zimą.

Natomiast wczesną wiosną, czyli w marcu lub kwietniu, przycina się jedynie chore, złamane, wybujałe lub uszkodzone gałązki lawendy. Skracamy tylko ich ubiegłoroczne odcinki, ponieważ przycięcie starszych części rośliny zbyt nisko może spowodować, że w przyszłym roku nie wypuści już nowych pędów.

Inną kwestią jest zbiór lawendy, czyli ścinanie pędów kwiatowych na bukiety. To cięcie warto wykonać w początkowej fazie kwitnienia, dzięki czemu lawendowe bukiety będą trwałe i pozwolą długo cieszyć się uwalnianym lawendowym aromatem.

Rozmnażanie lawendy

W przypadku pozyskiwania lawendy z nasion najlepiej wysiać je wprost do gruntu jesienią i zabezpieczyć przed mrozem np. za pomocą agrowłókniny lub podściółki z liści. Inna metodą jest stratyfikacja (chłodzenie), wówczas nasiona przemrażamy zanim wysiejemy je do gruntu wczesną wiosną.

Lawendę możemy również rozmnażać przez odkłady, które powstają w wyniku przygięcia lawendy wiosną do podłoża i obsypania ich żyzną glebą lub kompostem. W przypadku rozmnażania przez odkłady podłoże musi być cały czas wilgotne. Tak przygotowany pęd przymocowuje się do palika, tak aby mógł rosnąć prosto w pionie. Gdy jesienią lawendy wypuszczą korzenie sadzonki trzeba delikatnie odciąć i wykopać.

Kwiaty lawendy i ich zastosowanie

Lawenda znajduje zastosowanie w kosmetyce, ziołolecznictwie aromaterapii oraz w kuchni. Jest jednym ze składników, obok tymianku, cząbru, bazylii i oregano, bardzo popularnej mieszanki prowansalskiej. Ponadto za pomocą lawendy można aromatyzować cukier oraz oliwę, a płatki kwiatów dodawać do herbaty i wypieków.

Lawenda znajduje również zastosowanie w ziołolecznictwie jako baza do tworzenia olejków eterycznych przeznaczonych do masażu oraz kąpieli relaksacyjnych. Dodatkowo jest wykorzystywana do łagodzenia stanów lęków, problemów ze snem i nasilającej się bezsenności. Napary z lawendy można również stosować przy dolegliwościach trawiennych.

Lawendy w ogrodzie sprawdzą się zawsze, ponieważ oprócz walorów estetycznych i dekoracyjnych posiada również szerokie zastosowanie lecznicze i kulinarne. Olejek lawendowy to jedno ze skutecznych remediów na wszelkie problemy ze snem i niepokoje.

Podczas letnich wieczorów wypełni ogród swym pięknym i uspokajającym zapachem.

Lawenda rozgrzewa i znieczula oraz łagodzi wszelkie dolegliwości związane z reumatyzmem.

W przypadku suszenia lawendy, to sam proces należy wykonać jeszcze przed kwitnieniem rośliny, a same liście można zastosować w formie świeżej lub suszonej.