Orzech włoski w ogrodzie

Dlaczego warto mieć orzech włoski w swoim ogrodzie?

W całej Polsce orzech włoski to jedno z najpopularniejszych i cenionych gatunków drzew, które od wieków jest obecne w naszych ogrodach oraz parkach. Głównym powodem, dla którego sadzimy młode drzewka orzechów są jego owoce. Orzechy włoskie to bogate źródło witamin A, C, E, K, PP oraz witamin z grupy B. W ich składzie znajdziemy także karotenoidy, flawonoidy, nienasycone kwasy tłuszczowe oraz składniki mineralne - wapń, magnez, fosfor i miedź. Regularnie spożywane pływają pozytywnie na działanie naszego układu nerwowego, w tym na funkcjonowanie naszego mózgu.

Naturalnie są podstawowym składnikiem wielu ciast i deserów oraz nalewek leczniczych. Mimo, iż są bardzo tuczące i ciężko strawne, to jednak bardzo smaczne i dlatego warto na stałe wprowadzić je do swojej diety, choćby ze względu na składniki odżywcze niezbędne dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania naszego organizmu.

Orzech włoski - pochodzenie

Historia wędrówki orzecha włoskiego do Europy, jak w przypadku wielu innych roślin, związana jest z podbojami. Najpierw w wyniku wojen z Persją orzech trafił do Grecji, następnie koloniści greccy przywieźli go ze sobą do Włoch. A z Europy Południowej w średniowieczu orzechy rozprzestrzeniły się na obecny obszar Europy Środkowej oraz Wschodniej.

Natomiast do Polski orzech włoski trafił z Włoch, dzięki dominikaninowi Jackowi Odrowężowi. To dzięki niemu już w XIII wieku na ziemi sandomierskiej powstała pierwsza uprawa orzecha włoskiego. Dzięki jego skutecznym metodom agrotechnicznym orzechy z czasem trafiły również do innych klasztorów na terenie Polski i stały się niezwykle popularnymi roślinami na terenie całego kraju. Dlatego też od imienia pierwszego propagatora orzechy włoskie są również popularnie nazywane jackami. Łacińska nazwa orzecha włoskiego to juglans regia.

Jakie podłoże i stanowisko preferuje orzech włoski?

Podłoże dla orzecha włoskiego

Orzech włoski uwielbia ziemie lekkie, żyzne, próchnicze, umiarkowanie wilgotne i zasobne w nawóz organiczny. Najlepiej rośnie na glebach o odczynie zasadowym o pH pomiędzy 6,5, a 7,5. Zdecydowanie nie można go sadzić na glebach ciężkich, kwaśnych, mokrych, z tendencjami do powstawania na nich zastoisk mrozowych. W takich warunkach może słabo się rozwijać i nie owocować. Dlatego zanim zdecydujemy się na zakup sadzonki, rok wcześniej trzeba zacząć przygotowywać miejsce dla tej niezwykłej rośliny.

Stanowisko

Orzech włoski w ogrodzie najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych i przestronnych. Na wybór takiego miejsca bardzo duży wpływ ma jego korona, niezwykle rozłożysta i w zależności od odmiany osiągająca średnicę nawet 4 lub 5 metrów. Dlatego bardzo często w ogrodach jest sadzony jako soliter, czyli drzewo samotne, nie sąsiadujące zbyt blisko z innymi drzewami. W tym przypadku duży wpływ na wybór stanowiska ma również substancja hamująca rozwój innych roślin, która znajduje się w świeżych liściach orzecha, czyli juglon.

Sadzenie orzecha włoskiego

Przygotowanie odpowiedniego podłoża

Najważniejszą czynnością przed posadzeniem orzecha włoskiego w ogrodzie jest odpowiednie przygotowanie podłoża i dobranie miejsca, na którym docelowo będzie rosło drzewo. Orzech włoski kiepsko znosi ponowne przesadzanie, dlatego powinniśmy dokładnie przemyśleć, gdzie ma zostać posadzony i czy nie będzie zagłuszał innych drzew owocowych.

Stanowisko pod posadzenie orzecha włoskiego należy zacząć przygotowywać odpowiednio wcześnie - np. ok przed posadzeniem. Teren należy dokładnie odchwaścić i pilnować, aby ponownie nie zarósł, ponieważ w pierwszej fazie wzrostu nawet chwasty mogą stanowić konkurencję dla orzecha i zahamować jego wzrost i rozwój.

Kolejny etap to nawiezienie dokładnie przekompostowanym obornikiem lub kompostem i przekopanie go z glebą. Im bardziej gleba w naszym ogrodzie jest uboga i piaszczysta, tym większa powinna być dawka nawozu organicznego. Samo przekopanie gleby powinno być dosyć głębokie, ponieważ orzech włoski ma palowy system korzeniowy i w przypadku dojrzałego drzewa może sięgać nawet do 2,5 m głębokości.

Przed posadzeniem warto również zwrócić uwagę na odczyn podłoża. Jeśli gleba jest zbyt kwaśna, czyli ma pH poniżej 6, wówczas najlepiej zastosować dawkę wapna, która przywróci glebie prawidłowe pH. Orzech włoski powinien być uprawiany na glebie o pH w przedziale od 6,5 do 7,5.

Termin sadzenia orzecha włoskiego

Nasadzenia orzecha włoskiego robimy tradycyjnie jesienią (październik - listopad) lub wiosną (kwiecień - maj), gdy są one w stanie spoczynku. W przypadku sadzenia jesiennego po posadzeniu wokół pędu koniecznie trzeba usypać kopczyk z ziemi, który można jeszcze obłożyć liśćmi lub stroiszem. Kopczyk powinien chronić miejsce szczepienia drzewa orzechowego.

Natomiast, jeżeli zdecydujemy się na sadzenie pędów orzecha w okresie wiosennym, to koniecznie trzeba ochronić je przed wiosennymi przymrozkami i zapewnić regularne podlewanie. Za mała ilość wody deszczowej lub niezbyt regularnie podlewanie osłabia drzewo i tempo jego wzrostu. Warto również pamiętać, że zachodnie i wschodnie rejony kraju różnią się pod względem temperatury i ilości opadów i jedynie obserwując pogodę możemy stwierdzić jaka pora na sadzenie jest dla nas optymalna.

Nawożenie orzecha włoskiego

Orzechy włoskie uwielbiają nawozy organiczne, dlatego przez prawie cały czas po posadzeniu małych drzewek warto podsypywać je przekompostowanym obornikiem. Świetnie sprawdza się również obornik granulowany, który jest już gotowy do użycia.

Gorzej wygląda sytuacja z nawozami azotowymi - tutaj należy bardzo uważać, ponieważ nadmiar azotu w glebie może negatywnie wpłynąć na kondycję drzewa - jest częściej atakowane przez mszyce, może przemarzać i jest bardziej podatne na choroby. Dlatego w przypadku nawożenia mineralnego orzechów włoskich zdecydowanie lepiej jest stosować przez cały rok nawóz jesienny, który zawiera dużo mniejszą dawkę azotu.

Cięcie orzecha włoskiego

Pielęgnacyjne cięcie orzecha włoskiego najlepiej przeprowadzić latem i to jedynie w przypadku dojrzałych kilkuletnich drzew. Dlaczego akurat wtedy? Powód jest bardzo prosty, a częściowo odpowiada za niego system korzeniowy, który wytwarza bardzo silne ciśnienie wczesną wiosną, gdy roślina budzi się do życia i po okresie zimowym zaczynają ponownie krążyć w niej soki. Jeśli w tym czasie silnie poprzycinamy drzewo orzechowe, to może stracić bardzo duże ilości swojego cennego soku i się osłabić. Wtedy będzie bardziej podatne na pojawianie się chorób grzybowych oraz przemarzanie w przypadku przymrozków.

Co to jest juglon i dlaczego jest tak niebezpieczny?

Orzech włoski zawiera w liściach i korzeniach toksyczną substancję zwaną juglonem. Juglon hamuje rozwój i wzrost roślin znajdujących się w pobliżu drzewa lub sprawia, że rosną bardzo słabo, czyli powoduje tak zwane zamieranie orzechowe. Najniebezpieczniejsze są sadzonki szczepione na podkładce z orzecha czarnego, ponieważ w jego przypadku wydzielane są do gleby spore ilości juglonu bezpośrednio za pomocą korzeni i to one głównie powodują zamieranie innych roślin zlokalizowanych w jego pobliżu.

Jakie odmiany orzecha włoskiego sprawdzą się w naszym ogrodzie?

Wszystko zależy od wielkości naszego ogrodu. Drzewa orzecha włoskiego z reguły potrzebują dość dużo przestrzeni - w końcu dorastają do około 10, a nawet 15 m wysokości. Mają bardzo rozłożyste korony, bardzo rozwinięty system korzeniowy i nie znoszą konkurencji w postaci innych roślin. Dlatego też najbezpieczniej polecić je do dużych i średnich ogrodów. Jednak w szkółkach roślin oczywiście znajdziemy odmiany szczepione na podkładce i przez to dużo niższe.

Oto kilka odmian, które mogą być z powodzeniem uprawiane w naszym klimacie:

• JACEK

Do Polski trafił z Bałkanów. Jest to odmiana o silnym wzroście i obfitym plonowaniu. Jest wytrzymały na mróz, nie wymaga cięcia oraz bardzo żyznej gleby. Rodzi bardzo duże owoce o miękkiej skorupce.

• MILOTAI 10

Pochodzi z Węgier, jest to odmiana odporna na wiosenne przymrozki i obecnie najbardziej rozpowszechniona w profesjonalnych sadach towarowych. Rodzi smaczne i bardzo duże owoce.

• ALSOSZENTIVANI

Druga najpopularniejsza odmiana uprawiana w sadach towarowych. Charakteryzuje się bardzo dorodnymi owocami, które doskonale sprawdzają się jako towar do zakładów przetwórstwa.

• MARS

Jest to odmiana pochodząca z Czech, która owocuje już w 2 lub 3 lata po posadzeniu. Orzech włoski Mars charakteryzuje się bardzo rozłożystą koroną i w późniejszych latach jest dość odporny na przemarzanie i choroby. W zależności od warunków rodzi owoce średniej wielkości, które są gotowe do zbioru wczesną jesienią, czyli w połowie września. Mars preferuje stanowiska słoneczne, najlepiej osłonięte przed wiatrem, z glebą żyzną o pH pomiędzy 6,5 a 7,5.

• PŁOVDIVSKI

Jest to odmiana pochodząca z Bułgarii, która wcześnie rozpoczyna wegetację, ale owoce są gotowe do zbioru dopiero na początku października. Jest odmianą samopylną, więc nie ma konieczności sadzenia w pobliżu drugiego drzewa. Orzechy pochodzące z tej odmiany są duże oraz jasne i mają cienką skorupkę.

• RESOVIA

Odmiana pochodząca z Polski. Owoce są średniej wielkości i mają bardzo cienką skorupkę. Są słodkawe z wyraźnie wyczuwalną nutą goryczki. Owoc jest okryty zieloną, mięsistą łupiną.

Jeśli nie orzech włoski to co?

Zdecydowanie warto sadzić orzechy włoskie, zwłaszcza jeśli ktoś dysponuje odpowiednio dużym ogrodem, a uwielbia zdrowe przekąski i świąteczne ciasta. Co jednak zrobić jeśli nie mamy odpowiednich warunków? Wtedy można rozważyć posadzenie leszczyny, która dostarczy nam również bardzo smacznych owoców i jednocześnie nie będzie ograniczała rozwoju pozostałych roślin.